Khớp gối cấu tạo như thế nào?
Khớp gối được cấu tạo từ xương đùi ở phía trên, xương chày ở phía dưới và xương bánh chè ở phía trước. Khớp gối có 2 khớp đó là khớp chày đùi và khớp chè đùi. Thoái hóa khớp gối nghĩa là hòng 1 trong 2 khớp hoặc hỏng cả 2. Trong bài này khi nói đế thoái hóa khớp gối thì chỉ đề cập đến khớp chày đùi, khớp chè đùi đề cập ở phần khác.
Thoái hóa khớp gối là gì?
Thoái hóa khớp là hiện tượng mòn dần lớp sụn có thể gặp ở bất kỳ khớp nào trong cơ thể nhưng thường hay gặp ở khớp gối. Thoái hóa khớp gối dẫn đến đau, viêm, tràn dịch và cuối cùng dẫn đến biến dạng khớp và đi lại khó khăn. Hiện tại không có phương pháp nào CHỮA KHỎI thóa hóa khớp nhưng có rất nhiều phương pháp để bệnh nhân đỡ đau và có thể đi lại bình thường.
Có những dạng thoái hóa khớp gối nào?
Thoái hóa khớp gối có rất nhiều dạng nhưng thường là thoái hóa do hỏng xương sụn (osteoarthritis, hỏng sụn khớp và xương dưới sụn), thoái hóa khớp gối do thấp khớp (rheumatoid arthritis, bệnh miễn dịch) và thoái hóa khớp sau chấn thương (posttraumatic arthritis).
Thoái hóa do hỏng xương sụn (Osteoarthritis)
Đây là dạng phổ biến nhất do hiện tượng sụn khớp "vỡ và mòn" theo thời gian. Thường hay gặp ở người trên 50 tuổi nhưng cũng có thể gặp ở người trẻ. Khi mất lớp sụn thì mất đi bề mặt trơn nhẵn và ma sát thấp mặt khớp, không còn vai trò hấp thụ sang chấn của sụn do đó lực tác động lên xương dưới sụn nhiều hơn dẫn tới hình thành gai xương. Bệnh nhân đi lại đau vì xương trượt lên xương. Bệnh sẽ diễn biến từ từ rồi dẫn đến giảm hoặc mất cơ năng của khớp.
(Hình ảnh khớp gối bình thường và bị thoái hóa: Lớp sụn bề mặt mòn, lộ xương dưới sụn, gai xương)
Thoái hóa khớp gối do thấp (Rheumatoid Arthritis)
Thấp khớp là bệnh tự miễn, mạn tính ảnh hưởng lên nhiều khớp trên cơ thể. Đặc điểm là ảnh hưởng khớp đối xứng 2 bên. Đặc điểm là màng hoạt dịch (lớp màng mỏng lót mặt trong bao khớp) bị viêm dẫn tới tràn dịch và cứng khớp. Yếu tố thấp cũng sẽ làm tổn thương cả sụn khớp, xương dưới sụn, hệ thống dây chằng giữ khớp.
(Hình ảnh tràn dịch khớp gối do thấp khớp)
Thoái hóa khớp gối sau chấn thương (Posttraumatic Arthritis)
Hay không đầy đủ là chấn thương là vỡ xương phạm khớp dẫn tới mất phằng mặt khớp làm thoái hóa khớp. Tuy nhiên chấn thương ở đây rộng hơn bao gồm cả vỡ xương và đứt dây chằng giữ khớp, rách sụn chêm. Đứt dây chằng và rách sụn chêm làm khớp mất vững do đó khi đi lại khớp trượt không mềm mại mà bị ''dơ lắc" nhiều nên tăng tốc độ mòn sụn khớp. Bệnh có thể biểu hiện sau chấn thương hàng năm đến trên 10 năm. (Hình ảnh thoái hóa khớp gối sau kết hợp xương vỡ mâm chày)
Đau tại khớp gối tràn dịch khớp là triệu chứng chính. Thông thường triệu chứng tăng dần theo thời gian tuy nhiên cũng có trường hợp khởi phát đột ngột. Có thể gặp các triệu chứng sau:
(Hình ảnh khớp gối bên phải bị thoái hóa: tràn dịch khớp, không duỗi thẳng được)
Bác sĩ sẽ hỏi và khám gì?
Bác sĩ sẽ hỏi bệnh, tiền sử bệnh trước đó, khám tại chỗ và làm các xét nghiệm phù hợp.
Khám lâm sàng
Chẩn đoán hình ảnh
(Hình ảnh Xquang và nội soi khớp gối bị thoái hóa, mức độ nặng dần từ trái sang phải)
(Xem tiếp phần điều trị và phục hồi ở bài tiếp theo)